مطالعه کنودونت ها و جغرافیای زیستی توالی های رسوبی کامبرین- اردویسین برش ده ملا در غرب شاهرود، البرز شرقی

برش ده ملا در البرز شرقی در حدود 16 کیلومتری شمال روستای ده ملا و در حدود 15 کیلومتری غرب شاهرود، در شمال شرق ایران و در دامنه جنوبی البرز شرقی واقع است. در بخش زیرین این برش، عضو 4 سازند میلا به سن کامبرین پسین به صورت تدریجی در زیر عضو 5 سازند میلا به سن اردویسین پیشین قرار دارد و در مرز بالایی، رسوبات اردویسین این برش به صورت ناپیوسته در زیر رسوبات سازند جیرود به سن دونین پسین قرار می گیرد. توالی رسوبی مورد مطالعه در این برش به ضخامت حقیقی 433 متر به 28 واحد سنگ چینه ای غیر رسمی تقسیم گردید. چهار بیوزون کنودونتی از برش ده ملا معرفی گردید که سه بیوزون از بخش رسوبات کامبرین پسین و یک بیوزون نیز از قسمت رسوبات اردویسین پیشین معرفی شده است. برای تعیین مرز کامبرین– اردویسین در برش ده ملا در نبود کنودونت و گراپتولیت شاخص، تعیین این مرز، توسط ظهور تریلوبیت های شاخص، در نزدیکی قاعده واحد سنگ چینه ای 16 برش ده ملا صورت گرفت. با توجه به این موضوع که محتوای کنودونتی برش ده ملا در طول کامبرین پسین قابل قیاس با ایالت کنودونتی شمال چین که خود در این زمان بخشی از بزرگ ایالت زیستی میان قاره امریکای شمالی بوده است و همچنین محتوای کنودونتی اردویسین پیشین برش ده ملا که تشابه زیادی را با حوضه بالتیک در این زمان نشان می دهد، که خود بخشی از بزرگ ایالت زیستی آتلانتیک شمالی به شمار می آید، می توان این گونه استنباط نمود که از کامبرین پسین به اردویسین پیشین خرده قاره البرز از عرض های جغرافیایی پایین با آب های گرم تر به سمت عرض های بالاتر با آب های سردتر حرکت نموده است و از طرفی در اردویسین پیشین باید تأثیر جریان های دریایی آب های سردی که در حاشیه گندوانا از قطب جنوب به سمت عرض های پایین جریان داشته و ظهور فونای آب های سرد را در این ناحیه تشدید نموده است را نیز در نظر گرفت.